پرسش مهر:آیا محیط مدرسه دلپذیر،دلخواه و شاد است؟

1-ژاپن

در مدارس ابتدایی ژاپن، به دانش آموزان زبان ژاپنی (نه تنها زبان مدرن ژاپنی بلکه نسخه های باستانی و میانه)، خطاطی، شعر، حساب، مطالعات طبیعی، مطالعات اجتماعی (اخلاق، تاریخ و نزاکت)، موسیقی، هنرهای تصویری، آموزش جسمانی و خانه داری آموزش داده می شود.در دوره راهنمایی، آموزش های جدیدی مانند علوم کامپیوتر و IT، علوم طبیعی (فیزیک، شیمی، زیست شناسی، زمین شناسی به صورت ترکیبی)، اصول اولیه داشتن زندگی سالم، تاریخ، انگلیسی (به کمک افرادی که زبان مادری شان انگلیسی است) و چندین موضوع انتخابی دیگر اضافه خواهد شد.در دبیرستان های ژاپن، علاوه بر آموزش های قبلی، دو رشته تخصصی و اامی دیگر نیز وجود دارد: علوم انسانی و علوم طبیعی. هدف اصلی از آموزش در این مقطع وارد شدن به دانشگاه بوده و به همین دلیل است که دانش آموزان بقیه رشته ها را به سلیقه خود انتخاب می کنند. برای مثال دانش آموزان می توانند رشته های کشاورزی، صنعت، تجارت، ماهیگیری، آموزش پزشکی، رفاه، زبان های خارجی و غیره را انتخاب نمایند.

2-ایرلند:در مدارس ایرلند تنها دو آموزش اجباری هستند: انگلیسی و ریاضی و در برخی مدارس نیز آموزش زبان ایرلندی اجباری شده است. مابقی رشته ها و موضوعات آموزشی انتخابی بوده و دانش آموزان در مورد موضوعات و رشته هایی که دوست دارند در ادامه زندگی خود به آن ها بپردازند تحقیق و مطالعه می کنند. آن ها می توانند از بین ۳۴ موضوع مختلف انتخاب کنند، موضوعاتی مانند حسابداری، تجارت، مدیریت، موسیقی، نقاشی، خانه داری، کار با چوب، IT، زبان های خارجی، کشاورزی، تئاتر و غیره.

گر می خواهیم محیط مدرسه،محیطی شاد و دلپذیر باشد باید استیاق دانش آموزان را نسبت به آن جلب کرد.برای مثال می توان کار های زیر را انجام داد:

1-صبحگاه شادتر برگزار شود

می توانیم مدرسه را شادتر کنیم اما برخی موانع و چالش هایی در آموزش و پرورش دیده می شود که اجازه نمی دهم مدیر مدرسه فضا را برای دانش آموزان شاد کند و حتی می توان مراسم صبحگاهی را شادتر اما مدیر این اجازه را ندارد و برای همین هم اکنون شاهد این هستیم که محیط مدرسه شاد و دلپذیر نیست.از طرفی متاسفانه دانش اموزان در خانه های کوچک آپارتمانی زندگی می کنند و فضایی برای جنب و جوش ندارند و بعد از خانه هم ساعت ها در مدرسه هستند و در مدرسه نیز فضای استاندارد برای فعالیت های دانش اموزان وجود ندارد.برای همین دانش اموزان فقط مجبورند در کلاس درس باشند.به همین دلیل است تا زنگ مدرسه می خورد دانش اموزان دوست دارندزودتر از مدرسه بروند.مسئولان باید در فضای آموزشی به طور جدی تجدید نظر کنند.معلمان شادی را به دانش‌آموزان انتقال دهند
شادابی و نشاط یک تعریف اجتماعی دارد و در این شادابی یک بالندگی هم نهفته است. فکر نمی‌کنم مدارس ما شاد باشند. ممکن است در ظاهر دانش‌آموز بخندد و با دوستش خوش بگذراند اما بسیاری از دانش‌آموزان هم هستند که علاقه‌ای به مدرسه رفتن ندارند. این موضوع هم عوامل و دلایل خاصی دارد. فضای مدارس کشور سختگیرانه و نمره محور است و همین سختگیری برای گرفتن نمره موجب می‌شود که دانش‌آموز علاقه‌ای به حضور در کلاس درس نداشته باشد. اگر از دانش‌آموزان بپرسید کدام زنگ را بیشتر دوست دارید بیشتر آنها جواب می‌دهند زنگ آخر را، چرا که می‌دانند بعد از آخرین کلاس می‌توانند از مدرسه خلاص شوند این زنگ خطر برای مسئولان آموزشی است. برخی از معلمان بی‌حوصله هستند و خلاقیتی برای شاد کردن کلاس ندارند. فکر می‌کنم مسئولان آموزش و پرورش باید از معلمان شروع کنند و برای آنها شادابی را تعریف کنند تا آنها این شادی را به دانش‌آموزان انتقال دهند.

سنگین و حجیم‌بودن کتاب‌های درسی دانش‌آموزان در تمام مقاطع که علاوه بر ایجاد خستگی و ددگی دانش‌آموزان، عملا فرصتی برای آموزش عمیق مطالب باقی نمی‌گذارد. محیط خشک و بدون جذبه مدرسه، ساختمان فرسوده و تزئینات و رنگ‌آمیزی نامناسب و نورگیرنبودن کلاس‌های مدرسه، تدریس به شیوه‌های عموما سنتی، معلم‌محوری، اام پذیرش بی‌چون‌و‌چرای دانش‌آموز، عدم تعامل دوجانبه معلم و دانش‌آموز در فرایند کلاس که موجب بی‌حوصلگی و خستگی زودرس می‌شود. رابطه غیرصمیمی و خشک بین معلم و دانش‌آموز و اام به انجام تکالیف سنگین و بی‌توجهی به نظرات و احساسات آنها، مسئله تنبیه بدنی در برخی کلاس‌های درس که هرازگاهی اخباری از برخورد خشن معلم با دانش‌آموزان شنیده می‌شود. همچنین از دیگر عواملی که موجب عدم رغبت دانش‌آموزان برای حضور در کلاس‌ها و بی‌علاقگی آنها به مدارس می‌شود، برگزاری کلاس‌های صبح زود است که علاوه بر تأثیراتی که بر سلامتی بچه‌ها دارد، آنها را از مدرسه بیزار می‌کند. همچنین ایجاد استرس و اضطراب ناشی از روش‌های نادرست آموزشی و محیط مدرسه موجب بی‌انگیزگی دانش‌آموزان برای حضوری شاداب در مدرسه می‌شود.برای دست‌یابی به تحقق آرمان‌های مربوط به شاداب‌سازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزش‌و‌پرورش ایجاد کرد. در واقع شاداب‌سازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست‌وجو کرد. با توجه به اینکه جامعه فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد، اگر خوب تعلیم بیابند و تربیت شوند جامعه نیز شاداب و منظم و خوشبخت و سالم خواهد بود. در غیر این صورت، هیچ امیدی نیست. برای اینکه سلامت جسمانی و روانی دانش‌آموزان حفظ شود، باید سعی کنیم با شناسایی عوامل مؤثر بر شادی، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفی مؤثر بر شادی را فراهم کنیم. از آنجا که شادی بزرگ‌ترها عامل مؤثر در شادی و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمی‌توانند فرزندان و دانش‌آموزانی شاد تربیت کنند، از این‌رو با ارائه نظام اعتقادی برای دستیابی به شادی، می‌توان به افزایش شادی در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب، مردم می‌توانند تغییری مثبت در زندگی خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگی داشته باشند و به شادی و مسرت دائمی دست یابند و فقط در این صورت است که می‌توانند شادی و مسرت را در وجود کودکان خود نیز پرورش دهند.شادزیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبت‌کردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تأمین می‌کند. نرخ شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرح‌بخش در آموزشگاه‌ها کم است. یکی از مشکلات هر جامعه غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماری‌های مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. در گذشته به‌نظر می‌رسید که وظیفه آموزش‌و‌پرورش تولید عده‌ای فارغ‌التحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما امروزه کارکرد نظام‌های آموزش‌و‌پرورش علاوه برکسب مهارت‌های خواندن و نوشتن، کسب مهارت زیستن و حل مسئله و چگونگی رویارویی با چالش‌های هزاره سوم را دربر دارد و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: شوق زندگی‌کردن را به دانش‌آموزان بیاموزیم». ولی باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است. در دنیای پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خیالی آسوده، نعمتی است که همگان آرزوی آن را دارند. از امام باقر علیه‌السلام نقل است: نزد خدا، عبادتی محبوب‌تر از شادکردن مؤمنان نیست». با این گواهی‌های روشن از آموزه‌های دینی و نیز سیره ائمه، چرا محیط مدرسه برای دانش‌آموزان که بندگان پاک و خوب خدا هستند و می‌توانند مؤمنان واقعی جامعه آینده باشند، محیطی شاد و بانشاط نباشد. مدرسه شاد می‌تواند شوق زندگی را به دانش‌آموزان هدیه دهد. روان‌شناسی به نام دیوید مایرز سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد می‌داند و می‌گوید سرخوشی نوعی احساس امنیت است؛ احساس اینکه زندگی به طور کلی به‌خوبی می‌گذرد». این حالت خوشی و نشاط، آنی و زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد. دکتر ویلیام فرای (استاد دانشگاه استانفورد) که تأثیر‌های خنده و شوخی را بر سلامت جسمی و روحی به مدت سه سال  بررسی کرده است، می‌گوید خنده در هر روز به اندازه ۱۰ دقیقه ورزش قایق‌سواری و پاروزدن برای کارکردن قلب و عروق بدن مفید است. همچنین باعث تغییر شکل امواج مغزی و ضرباهنگ تنفس می‌شود، از احساس درد می‌کاهد و ترشح هورمون‌های مربوط به استرس را کاهش می‌دهد و با افزایش فعالیت سلول‌های مدافع موجب تقویت ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها  می‌شود.